Covid-19, bovenal een long/immuunziekte brengt Colombia op zijn knieën.
Francis Fukuyama schreef onlangs in Foreign Affairs:
In hoeverre een land het coronavirus het hoofd kan bieden wordt bepaald door drie factoren, de mate van onderling vertrouwen, de robuustheid van instituties en de kracht van nationaal leiderschap
In geen van de drie factoren scoort Colombia voldoende. Er is in mijn ervaring een extreem grote afstand tussen de bevolking en de instituties. Dit lijkt me een kenmerk van landen met een Latijnse cultuur. De instituties werken weinig samen. Dit is een politiek/cultureel probleem wat zich ook voordoet in de USA. Op belangrijke posten in instituties vinden nieuwe politieke benoemingen plaats na verkiezingen. Dit frustreert lange termijn ontwikkelingen. En er lekt veel geld weg langs de instituties. Colombia neemt veel over van de USA. Het Colombiaans leiderschap is op dit moment erg zwak met een president die als een marionet gezien wordt van ex-president Alvaro Uribe. Deze wordt vervolgd voor corruptie, witness pampering en drugs aangelegenheden en heeft sinds dinsdag huisarrest. Helpers van Ivan Duque, de huidige president zijn ook niet brandschoon. En Duque zelf wordt ook onderzocht.
Daarbij komt dat het Colombia economisch erg slecht gaat. De wereldmarkt prijzen van delfstoffen dalen al jaren. En dat is de belangrijkste externe inkomensbron om geavanceerde apparatuur te kunnen importeren. Waarom is dit “a big deal”? Colombia is een groot land, iets groter dan Frankrijk, België, Nederland en Duitsland samen met maar 50 milj inwoners waarvan 50% in de 5 grootste conglomeraties leeft. Ofwel er zijn relatief veel steden met beperkte gezondheidszorg en een beperkt aantal IC’s en beperkte verbindingen over grote afstanden. Een afstand van 200km is dichtbij, men reist al gauw 500km. Met Covid zullen de IC’s die ventilatoren hebben snel vol liggen en moeten oudere patiënten en patiënten met onderliggende condities geweigerd worden.
Het is dus zaak om de IC capaciteit mbt ventilatoren in de kleinere, afgelegen steden op peil te brengen. Dit kan niet met state of the art systemen die normaal 25.000USD kosten maar nu voor 50-60.000USD per stuk worden aangeboden. Dit is een wereldwijd probleem voor de minder ontwikkelde landen.
Een jonge Colombiaanse ingenieur (Mauricio Toro 34), die in Medellin een bedrijf (TECHFIT) gestart heeft dat 3D protheses maakt en nu een tak in Florida is begonnen ,realiseert zich wat Colombia te wachten staat.
Hij herinnerd zich dat in 2010 studenten in een MIT project een eenvoudige en goedkope nood ventilator hebben ontworpen.
Een verhaaltje uit het leven in een ontwikkelingsland: In India a few years ago, a 30-year-old farmer was admitted to a hospital in the city of Lucknow, and over the next few days developed paralysis that prevented him from being able to breathe on his own. The kind of mechanical ventilator that would be used in most major medical facilities to keep him alive wasn’t available, but the hospital did have a bag-valve mask — a small, inexpensive plastic medical hand pump that could be used to force air carefully into the patient’s lungs. The farmer’s mother and brother took turns, squeezing the device 15 times a minute nonstop for 18 full days and nights, which kept him alive until a mechanical ventilator became available. Thirty days after being admitted to the hospital, the patient recovered enough to be weaned off the ventilator, and two weeks later he was sent home.
This is thought to be a record for the length of time a person has been kept alive by manually operated ventilation, and it underscores the need for simple, inexpensive, widely available equipment that could do the job without requiring such extraordinary and heroic efforts.
Aan het begin van de COVID pandemia heeft het MIT het project nieuw leven ingeblazen. Er zijn wereldwijd honderduizenden ventilatoren nodig die levens kunnen redden.
MIT Emergency Ventilator Version 3 MIT in the world
MIT meldt: The goal of this site is to provide the best information we can, focused around safety, on automating a manual resuscitator, as a potential means for longer-term ventilation. This is a completely off-label use, but we recognize the global interest when a hospital has used up all ventilators and the only option is manual bagging a patient.
Een mechanische ventilator is een simpel ontwerp met als basis component een balg, wereldwijd verkrijgbaar, die normaal gesproken gebruikt wordt met de hand. De hand wordt vervangen door een electromotor met een overbrenging om de balg in te drukken en weer te laten expanderen. Verder wat slangen en filters. That’s all. Het probleem komt met de interaktie met de patient. Als die gesedateerd is doet de ventilator al het werk. Maar het apparaat moet oppassen dat de toch al slechte longen van de patient niet nog meer beschadigen. De druk en volumen en ritme moeten gereguleerd worden. Als de patient zelf wil ademen moet het apparaat dat constateren en zijn acties aanpassen. Er zijn dus sensoren, electronica en een programmering nodig. De balg wordt 1 miljoen keer ingedrukt indien een patient een week ondersteund wordt. Gaat er iets fout dan dient er iemand te zijn die direct de taken overneemt. Bedrijfszekerheid is dus belangrijk. En de nood-ventilator moet door minder getraind personeel te bedienen zijn in eenvoudiger uitgeruste ziekenhuizen.
De voorgestelde ventilator vervangt de 25.000USD kostende apparaten niet maar maakt dat een persoon lang genoeg kan overleven tot er een traditioneel apparaat vrij is. Er zijn honderduizenden nood ventilators nodig die honderduizenden het leven kunnen redden.
Terug naar Medellin - Colombia. Mauricio Toro start in de tweede week van maart een Whatsapp groep om te proberen in een maand tijd een prototype beschikbaar te hebben. De kostprijs moet onder de 1000USD uitkomen, moet snel beschikbaar zijn en tegen kostprijs geproduceerd. Het ontwerp is open source, zonder patenten en copyrights. Iedereen mag het namaken. Dit wordt een grote uitdaging.
Uit de pers: Twee dagen later, op een andere groepschat van innovatiemanagers van grote Colombiaanse bedrijven, bood Toro via Techfit aan om gratis een ventilator, onderdelen en arbeid te bouwen.
De paisa’s (Inwoners van Antioqia) besluiten dat de reactie van Colombia op het coronavirus niet zal uitlopen op de chaos die ze in de Verenigde Staten waarnemen. Universiteiten, technische bedrijven, distributeurs van medische hulpmiddelen vormen een organsatie die in Colombia zijn weerga niet kent.
In twee dagen vormt Toro drie ventilatie dreamteams, één onder leiding van zijn bedrijf, één met als basis de Universiteit van Antioquia en één aan een privé-universiteit, de EIA, voorheen de Antioquia School of Engineering. 10 dagen later had ieder team een prototype geproduceerd
Na twee weken dag en nacht werken stonden de werkmodellen van de drie teams voor hun eerste grote test: om zonder hulp gedurende 48 uur lucht in een machine te pompen die een verdoofde patiënt simuleerde. Allen passeerden de test.
Mauricio Toro heeft zijn drie weken durende ervaring met het ontwerpen van de ventilator beschreven als 'magisch'. Al de tijd dat ik leef, zijn Colombianen het nergens over eens geweest '', zei hij. "Maar op dit moment zijn we het er allemaal over eens dat we mechanische ventilatoren moeten maken." Voor een keer geniet het thuisland van Gabriel García Márquez van een moment van magisch realisme. Kon de Verenigde Staten maar hetzelfde zeggen.
Op 10 april heeft de groep 3 werkende pre-clinische prototypen klaar die getest worden op 2 varkens in het St.Vincente ziekenhuis vlak bij ons. De prototypen zijn ontworpen met de inbreng van de top-medici-intensivisten in Colombia en bedrijven die de supply-chain kunnen garanderen en bedrijven die de ventilators kunnen produceren (AUTECO en HACEB). Het is een totaal geïntegreerde aanpak. Postbon, de grote frisdankfabrikant in Colombia doneert 2 miljoen USD, een zout fabrikant 500.000usd. Dit garandeert dat de eerste 1000 ventilatoren geproduceerd kunnen worden a 2500usd/stuk.
Er is een organisatie opgericht om alles in goede banen te leiden (InnspiraMED). De financiering, het bepalen van prioriteiten bij de distributie etc. Er is voor gekozen om meer dan een model te maken opdat als een model niet werkt de productie capaciteit toegewezen kan worden aan een ander model.
In dit helder interview geeft Mauricio Toro zijn ideeen weer over de afweging risk versus benefits die meer in de richting van benefits zou moeten
Invima: De Colombiaanse FDA of Keuringsdienst van waren, de Invima, moet echter toestemming geven om klinische proeven op mensen uit te voeren. In het interview meldt Toro dat Invima erg goed meewerkt. Als ik de website van Invima lees kom ik tot een andere conclusie.
Op 14 april ontvangt Invima 470 paginas tekst ter beoordeling. 17 april meldt Invima dat de documenten niet voldoen. Er is niet voldoende informatie mbt veiligheid, garanties mbt tot veiligheid en validatie van de gebruikte onderdelen zoals motoren, sensors etc. Het project kan niet beginnen aan klinische testen. Op 29 april krijgt Invima 1.227 meer paginas. Op 8 mei meldt Invima dat niet aan de eisen is voldaan. Dus geen toestemming verleend wordt. Op 27 mei worden 1428 pagins tekst aangeleverd. Invima zal tussen 4-6 juni antwoord geven. Het antwoord is: geen toestemming.
Dan Surprise, Surprise , op 4 juli geeft Invima het ministerie van Defensie en de Universiad de Sabana in Bogota toestemming om met de in het project “Unisabana Herons” ontwikkelde ventilator klinische proeven te doen. Expliciet wordt vermeld dat het project aan de internationaal vereiste normen en eisen voldaan heeft. De kosten zijn rond 2000usd/stuk en er is sponsorgeld voor de productie van 1500 stuks
Op 16 juli geeft Invima toestemming ook aan InnspiraMED om met de 3 in Medellin ontwikkelde ventilatoren klinische proeven te doen op 15 patienten in het ziekenhuis San Vincente de Paul.
Invima voegde aan de toestemming toe: "de goedkeuringstijd van dit onderzoeksprotocol om de tests bij mensen te starten, uitsluitend afhing van de naleving en de nauwgezetheid van de onderzoekers in de antwoorden op elk van de vereisten." Dat kan Medellin in zijn zak steken.
(In de Times university ranking 2019 komen bij de eerste 300 3 universiteiten in Colombia voor. De Universiteit van Antioquia die dit project leidt is een van deze 3)
Tekst uit de pers Mauricio Toro, CEO van Techfit, een dochteronderneming van Industrias Médicas Sampedro, sprak zijn geluk uit toen hij het nieuws ontving en verklaarde dat dit 'de verwezenlijking is van vele jaren werk aan Medellín's innovatiestrategie. Dit laat zien dat we in de stad state-of-the-art technologie kunnen maken en voldoen aan de normen van een rigoureuze en veeleisende entiteit (Invima). We zullen in recordtijd van een idee en een crisis naar een oplossing gaan die niet alleen in de grote ziekenhuizen in de stad maar ook in het land zal werken. ”
Dit verhaal geeft weer hoe in Colombia de zaken geregeld worden. Bogota is niet alleen de grootste en meest kosmopolitisch stad maar ook het centrum van de (politieke) macht, financiën, cultuur en industriële activiteiten. Zeg maar Amsterdam en Rotterdam samen. Bogota weet dat en etaleert dat. Medellin is krachtig maar ook provinciaals conservatief. De grote en trotse Latijnse rivaliteit kom ik regelmatig tegen in Colombia.
Al met al kan zeer binnenkort te produktie van de ventiltoren van start. Er is grote behoefte aan, op dit moment lopen in veel ziekenhuizen de IC’s vol. In veel gevallen is niet het probleem de ziekenhuis bedden en maar ventilatoren en getraind personeel.
Ondertussen zijn meer honderden intensivisten, anestesisten, etc getraind aan de UdM. Training van etc 350 reeds getraind. Op grote schaal worden medici uit meer dan 200 afgelegen steden zoals uit oa Leticia (Amazonas), Tumaco (Nariño), Plato (Magdalena), Chiriguaná (Cesar) y Lérida (Tolima), waren virtueel verbonden met de UdM om de basisprincipes van mechanische ventilatie en de luchtwegen te leren
Tot aan begin juli ziet alles er goed uit. De strenge quarantaine werkt. Buiten is het gebruik van maskers ( Tapa Boca) normaal. Het viel me op dat voor Covid het vrij normaal was dat mensen met een besmettelijke ziekte onder de leden een Tapa Boca gebruiken.
Dan wordt de quarentaine door de economie gedwongen versoepelt. Mensen, vooral jongeren, ontmoeten elkaar weer. Zoals ook in Europa en de US. Covid explodeert in Bogota en Barrenquilla. In Medellin ook maar onvergelijkbaar met Bogota. Er is onvoldoende organisatie om tracking en tracing op dit besmettingsniveau uit te voeren. Rond 75% van de besmettingen waren te tracen. Dat is niet genoeg om Covid te beheersen. De EPS/IPS’en zijn niet in staat om de resultaten van analyses binnen 10 dagen op te leveren. Dus de non-symptomatische gevallen hebben genoeg tijd om veel mensen besmetten. Zeker in de armere buurten waar veel mensen samen in elk bruikbaar huis wonen. In onze buurt wonen 3 of 4 generaties in een huis. Wij zijn de enigen die met z’n tweeën op 80m2 wonen.
In Bogota is het gezondheids systeem ingestort. De triage wie in de IC mag en wie niet gebeurde eerst nog op basis van leeftijd maar nu op basis van overlevingskans op de IC. Dit is dramatisch voor de medici en families van patienten. De burgermeester mag van president Duque geen totale quarentaine invoeren. Cali en Barrenquilla hebben dezelfde problemen. Medellin was in staat om de IC capaciteit te verdubbelen maar dat helpt niet. In bepaalde gevallen zijn de IC’s niet vol door gebrek aan personeel en organisatie.
De burgemeester van Medellin heeft Cuba gevraagd om medici te zenden, zoals Italie deed. Dat komt hem op veel kritiek te staan. Je kunt het niet maken communisten om hulp te vragen. En NGO’s stellen dat Cubaanse artsen slecht behandeld worden door hun eigen overheid dus je moet geen gebruik van ze maken.
De toekomst? De medici stellen voor om de komende 18 maanden, 7 keer in cycli van 2 maand een gedeeltelijke quarantaine in te voeren als Covid weer aanzwelt en het functioneren van de gezondheidszorg bedreigt. De economie moet een beetje blijven werken. Claudia meldt dat op Facebook het rumoer aanzwelt dat Covid niet bestaat, Facebookers komen Covid niet tegen. Het is een truc van Bill Gates en de farmaceuten. Ik vermoed dat de medici en overheid er van uit gaan dat in Colombia een vaccin niet binnen 1.5 jaar beschikbaar is voor de gewone mensen. US, EU en China gaan voor. Colombianen met contacten/familie in de US en EU vinden er wel wat op.
Covid is voor mij zichtbaar. Ik heb in mijn nabijheid Cali die Covid had en hersteld maar erg aangedaan is. Hij had geluk dat hij het kreeg voordat de IC’s overvol werden. En dan Hernando, een charterschipper die ik reeds vele jaren ken, hij is overleden na 9 dagen Covid. En gisteren zag Claudia op Facebook dat Orlando Duva overleden is. Dit is een professionele duiker aan wie ik ooit Boanerges verkocht. Het was een ijzersterke man van rond 40 met een eindeloze hoeveelheid energie en de enorme mentale kracht om elke tegenslag te overwinnen, behalve deze keer. We weten nog niet of het Covid was maar er is nergens info te vinden dat er een duik ongeval is geweest in Cartagena. Enkele dagen geleden kwam een luid toeterende begrafenisstoet in onze straat naar beneden. In de lijkwagen lag geen kist. Honderden jongeren liepen mee in de stoet. Die halt hield in een zijstraat bij ons om de hoek. Ik vermoed dat een jonge overledene is opgepikt. Niemand praat erover. Covid is een besmet onderwerp.
Hoe het verder gaat? Ik weet het niet. Ik heb er nooit een seconde over nagedacht dat ik wellicht een jaar niet naar Cartagena zou kunnen reizen. Of dat het laatste cijfer van mijn ID bepaald wanneer ik 1 keer per week boodschappen mag doen. In Europa maken velen al weer toekomstplannen en gaat men al weer op vakantie. En discuteerd men over mondkapjes ja of nee. Hier vraagt men zich af hoe het verder moet. Het vredesproces stort in. Paras vermoorden lokale leiders. Landroof en de macht over drugshandel uitbreiden. Gisteren was de eerste (kleine) demonstratie tegen het huisarrest van Alvaro Uribe. Een vriendin van Claudia meld op Facebook dat het te gek voor woorden is wat Uribe overkomt. De gezondheid-organisaties willen aktie om Covid in te dammen. De minister van gezondheid stelt dat er niets aan te doen is, het gaat nog veel erger worden, zo gaan pandemieen nu eenmaal volgens hem. Er is ook niet genoeg PPE voor het ziekenhuis personeel. Daar is ook niets aan te doen. En meer testen heeft ook geen zin. Het lijkt wel een latijnse uitvoering van Jaap van Dissel. En de gewone Colombiaanse burger vraagt zich af hoe je aan werk kan komen? Wat een verschil in vooruitzichten t.o.v Europa. Met een nieuw pakhuis vol nieuw gecreeerde gouden munten.
Een gratis mening van de zuiderburen: Mondkapjes
Ik kende de term Hollandse rekenkunde niet, prachtig. We zullen zien.